Artikkelen min til M1 om utdanningspolitikk

Det følgjande er artikkelen som eg har skrive i samband med gruppeoppgåva M1. Han handlar om det digitale kompetansehjulet og artikkelen min tek for seg utdanningspolitikk.

Statleg og lokalt samspel til beste for elevane si digitale læring?

Hjørdis Almelid Vikenes

I dag skal alle elevar i den norske skulen utvikle fem grunnleggjande dugleikar; å lese, å kunne uttrykkje seg skriftleg, å rekne, å kunne uttrykkje seg munnleg og å kunne bruke digitale verktøy. I den gjeldande læreplanen Kunnskapsløftet, viser det seg at utdanningspolitisk er det vilje til å føre neste generasjon nordmenn inn i framtida med digital kompetanse. Så er spørsmålet om dei lokale skuleeigarane, anten dei er offentlege eller private, klarer å legge gode nok føringar til å oppnå dei statlege måla?

Kva er digital kompetanse?
For at vi skal vite kva vi meiner når vi snakkar om digital kompetanse, kan vi bruke den definisjonen som ITU brukar i rapporten sin ”Digital skole hver dag – om helhetlig utvikling av digital kompetanse i grunnopplæringen.”:

”Digital kompetanse er ferdigheter, kunnskaper, kreativitet og holdninger som alle trenger for å kunne bruke digitale medier for læring og mestring i kunnskapssamfunnet.”

Denne definisjonen byggjer mellom anna på den nye læreplanen L06. I tillegg kan vi ta med ein definisjon til som vi finn i Norskboka.no. For både elevar og lærarar handlar digital kompetanse om meir enn tekniske dugleikar. Det handlar like mykje om å velgje rett verktøy og evne til kritisk vurdering og bruk av analoge og digitale kjelder. (Harboe, 2008 s. 20)

Mindre til IKT-satsing
Ser ein på løyvingane til ikt som har vorte gjeve over statsbudsjetta dei siste åra, var desse frå år 2000 og i nokre år aukande år for år. Medan dei frå 2005 har vorte årleg redusert. Då er det store spørsmålet om det går an å oppretthalde ei auka satsing på det å få digitale dugleikar til elevane, når rammeoverføringane til kommunar og fylkeskommunar vert lågare.

Fleire kommunar har i dag ein økonomi som ikkje tillet så mange nyinvesteringar verken til skular eller på andre felt. I heimkommunen min er det no fokus på skulebygga, der ein mellom anna har gymsalar som lek og garderobefasilitetar som ikkje nødvendigvis lenger stettar dei krava ein har til slike i dag. På førre møte i utviklingsutvalet, som har ansvaret for sektoren skule og kultur i kommunen vår, la utvalet opp til ei prioritert satsing på to gymsalar, utbygging av ein barnehage og så kjem satsing på edb/læremiddel på barne- og ungdomssteget på fjerdeplass. Summen til edb-satsinga er 700.000 kroner, medan to nye gymsalar er kostnadsrekna til 16 millionar kroner.

Sagt litt på spissen, kan ein seie at kommunen må ta seg av skulebygningar som nesten ”dett ned på rot”, før dei kan ta vidare ikt-steg!

Kunnskapsløftet
Læreplanen av 2006, eller Kunnskapsløftet som det vert kalla, gjev oss i tittelen eit optimistisk håp om at no skal den norske skulen få eit løft på kunnskapsarenaen. Eit av dei felta der ein skal kunne tileigne seg ny kunnskap, er å bruke digitale verktøy i alle faga. For å nå dette målet, er ein avhengig av fleire faktorar: Ein treng ein god infrastruktur i form av maskiner, internettilkopling, anna utstyr som t.d. kamera, programvare og tilgjenge til utstyret. Vidare trengst det då også digitalt kompetente lærarar.

I den samanheng er det litt tankevekkande at når lærarar på eige initiativ vel å ta vidareutdanning i ikt, eller bruk av digitale verktøy, så varierer det veldig frå kommune til kommune korleis dei vel å belønne slike ”eldsjeler”. I nokre kommunar vert dette verdsett med redusert leseplikt, eller betalt reduksjon i stilling, i andre tilfelle vert lærarar trekt i lønn dei dagane dei er på studiesamlingar. For dei fleste lærarane som tek vidareutdanninga innanfor feltet digital læring, vil dei etter endt studieløp ikkje få noko ekstra lønn for den kompetansehevinga dei sjølve har stått for. Det å inneha digitale dugleikar, er ikkje eit eige fag som matematikk eller engelsk. Det er ”berre” ein dugleik som trengst i alle faga!

I ITU sin rapport Digital skole hver dag, framgår det at ut i frå den dokumentasjonen som føreligg av dagens utstyrssituasjon hjå skulane, kan ein ikkje gjennomføre Kunnskapsløftet sine intensjonar etter planen. 620.000 elevar i grunnskulen skal dele på rundt 65.000 pc’ar med til dels svært dårleg linjekapasitet. Dette gjev då kvar einskild elev lite tid til å bruke digitale vertøy på skulen, og det vert kø-danningar. 10.000 elevar går på skular der det ikkje er internettilgang i heile teke. (Søby, 2005, 8)

Varierande infrastruktur
Når det gjeld utstyrssida av den norske skulen, er det slik at staten forventar at det er skuleeigarane som skal ta seg av infrastukturen. Ergo vert det då store skiljelinjer mellom dei ulike kommunane og dei ulike skulane. For å ta eit døme frå ein liten ”kraftkommune” Modalen i Hordaland. Der har kommunen investert i pc’ar til alle elevane og dermed har dei lokale skuleeigarane lagt opp til at digitale verktøy faktisk kan brukast i alle fag. I motsetning til heimkommunen min, der det er mange elevar som må dele på kvar pc. Dermed vert også tida ein har maskinene tilgjengeleg innsnevra for kvar einskild elev og lærar.

Som det framgår av rapporten Digital skole hver dag, så er det i det norske samfunnet i dag ein aukande tendens til digitale skille mellom elevar, mellom skular, mellom årstrinn og det er store skilnader i skuleeigarane sin vilje og evne til å prioritere IKT.

Tek vi det digitale steget?
I den norske skulen i dag, finst det mange lærarar som i si lærarutdanning ikkje har hatt noko ”digital forming”. Korleis skal desse møte dei forventingane som elevar, foreldre, kollegaar, skuleleiing og politikarar har til deira dugleikar? For nokre kan det tenkast at det er ei lette at tilgangen til datamaskiner er forholdsvis liten, fordi dei då kanskje slepp å etterutdanne seg til digitalt kompetente lærarar. For andre vert dette eit punkt for frustrasjon, då manglande infrastruktur faktisk hemmar deira digitale opplegg i dei ulike faga.

”I og med at den generelle delen av læreplanen har blitt stående slik den ble utformet i 1997, har ikke viktige utfordringer knyttet til den digitale tidsalder blitt innarbeidet tilstrekkelig.” (Søby, 2005, 33)

I den generelle delen av læreplanverket under delen om det arbeidande menneske står det:

”Lærere må kjenne kunnskapens grenser og muligheter – også for holde seg a jour og vokse i kompetanse når ny viten vinnes gjennom faglig utvikling eller forskning. En lærer som skal fungere godt, må selv ha mulighet for å komme videre i sin egen utvikling gjennom etter- og videreutdanning.” (KUF, 1996, 30)

Det er då det er litt forbausande å måtte erkjenne at i dagens skule er det avhengig av kvar lærarane bur, når det gjeld vilkår for etter- og vidareutdanning på feltet som omhandlar digitale verktøy. Vidare er det også slik at elevane får varierande tid saman med digitale verktøy alt etter kvar dei bur. Det overordna spørsmålet som då kan reisast, vert dette: Kan det politiske Noreg godta at rikets tilstand er slik? Er det på denne måten at landet eventuelt sikrar seg at det har innovative og kreative digitale innbyggjarar i åra som kjem?

Litteraturliste:

Harboe, Leif (2008): Norskboka.no Oslo: Universitetsforlaget


KUF, Læreplanverket for den 10-årige grunnskolen, 1996


Søby, M (2005): Digital skole hver dag -om helhetlig utvikling av digital kompetanse i grunnopplæringen. ITU, Universitetet i Oslo [Internett ] Tilgjengelig fra Utdanningsdirektoratet: http://www.udir.no/upload/Rapporter/ITU_rapport.pdf


UFD (2006) De fastsatte læreplaner for Kunnskapsløftet - grep, Utdannings- og forskningsdepartementet, Oslo [Internett] Tilgjengeleg frå: http://www.udir.no/grep/Grunnleggende-ferdigheter/ [Lasta ned 17.10.2009]